Początek lat dziewięćdziesiątych - okres sprzed wprowadzenia Ustawy regulującej dystynkcje Straży Miejskich i Gminnych na poziomie ogólnopolskim.
Na początku lat dziewięćdziesiątych dystynkcje straży miejskich i gminnych wprowadzane były na podstawie lokalnych zarządzeń. Każda gmina czy miasto, miała odrębne projekty i własny charakter oznak. Dystynkcje z tego okresu można podzielić pod względem graficznym na cztery kategorie:
Wydaje się, że spośród wszystkich, na szczególne wyróżnienie zasługują projekty dystynkcji warszawskich i krakowskich.
Projekt krakowski wykorzystuje motyw nierównoramiennych gwiazdek-listków zastosowanych również w stopniach policyjnych okresu przejściowego w roku 1990. Główną różnicą było to, że gwiazdki policji były białe, natomiast straży krakowskiej żółte. Dystynkcje Straży Krakowskiej przedstawione są na tej stronie w części określonej jako "typy pozostałe".
Projekt warszawski, oparty na czteroramiennych gwiazdkach, po ich odwróceniu o 45o, stał się prawdopodobnie podstawą do opracowania wzorów ogólnopolskich. Warszawa w latach 1990-2002 była związkiem gmin zwanych dzielnicami. W okresie tym związek stanowiło od 7 do 11 gmin. Dystynkcje Straży Gmin Warszawskich przedstawione są poniżej w części określonej jako "typu polskiego na naramiennikach" oraz na osobnych stronach dotyczących Zarządzeń Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z lat 1991 - 1993.
Informacje na temat zamieszczonych na tej stronie dystynkcji, ich wyglądu oraz odpowiadających im stopni pochodzą głównie z relacji osób pamiętających ten okres oraz posiadanych przez nich eksponatów. Dopuszczam, w związku z tym, możliwość błędów w przypisaniu dystynkcji do konkretnych miast i gmin oraz stopni i stanowisk. Część dystynkcji narysowałem na podstawie zdjęć znalezionych na stronach www poszczególnych straży, a część na podstawie konkretnych przepisów, które udało mi się zdobyć. Te fragmenty są znacznie bardziej pewne.
Dla zobrazowania potencjalnej różnorodności oznak Straży z tego okresu oraz trudności w dotarciu do właściwych materiałów źródłowych, chciałbym przytoczyć przeczytane gdzieś spostrzeżenie, że w roku 1994 w Polsce było około 400 oddziałów Straży. Biorąc pod uwagę liczbę strażników w całej Polsce oraz liczbę jednostek Straży Miejskich, każda jednostka zatrudniała średnio około 15 funkcjonariuszy. Jeżeli z ogólnej liczby wykluczymy kilka największych miast, to w pozostałych jednostkach otrzymamy średnio mniej niż 10 strażników. Oznacza to, że dystynkcje wprowadzane lokalnie wykonywane były w bardzo małej liczbie. Niektóre wzory mogły nie przetrwać ani w postaci fizycznych oznak, ani w pamięci osób je noszących.
Dystynkcje określone tutaj jako "typu amerykańskiego" składają się z szewronów (krokiewek) w kształcie litery V, uzupełnionych czasami łukami i gwiazdkami.
Nawiązują one w kształcie do podoficerskich dystynkcji wojsk amerykańskich.
Oznaczenia te umieszczane były głownie na rękawach, a czasami na naramiennikach.
Czarna Białostocka |
Kościerzyna | |||
Rumia |
Gdynia |
Poznań |
Konin |
Oława |
Opalenica | Jarosław |
Drawsko Pomorskie |
Bydgoszcz |
Projekty dystynkcji zaklasyfikowane do tego typu składają się głównie z pięcioramiennych gwiazdek i belek umieszczonych na naramiennikach. Widać wśród nich próby stworzenia oryginalnych projektów poprzez odwrócenie gwiazdek, nietypowego ich rozmieszczenia, wykorzystania tylko jednej belki lub połączenia gwiazdek z większą liczbą krokiewek.
W dystynkcjach tych znajdziemy także gwiazdki czteroramienne, wykorzystywane w służbach o charakterze niemilitarnym. Gwiazdki te po obróceniu o 45o przeszły w roku 1996 do dystynkcji ogólnopolskich.
Naramienniki Straży Gdańskiej (brak całkowitej pewności co do ich pochodzenia) kształtem nawiązują do naramienników Marynarki Wojennej i Handlowej.
Gdańsk? | starszy inspektor | kierownik | Nowy Dwór Mazowiecki |
Kielce | Inne |
prawdopodobnie gminy warszawskie lub okoliczne | Gliwice |
Warszawa Białołęka | komendant | Opole |
Warszawa Praga Północ | młodszy strażnik | strażnik | starszy strażnik | inspektor | |
Patki kołnierzowe, zgrupowane w tej części, wykorzystują motywy gwiazdek oraz belek. Nawiązują swym kształtem do dystynkcji OSP, Służby Leśnej lub korpusówek Policji.
Pięciokątne patki są wariacjami kolorystycznymi patek opisanych w przykładowym statucie Straży Miejskich zaproponowanym przez MSW w 1990 roku.
Sokołów Podlaski | Olsztynek | Działdowo | Skierniewice | Jastrzębie-Zdrój | Piekary Śląskie |
prawdopodobnie gminy warszawskie |
inne |
W tej części przedstawione zostały wzory dystynkcji niepasujących do żadnego z powyżej opisanych typów.
Kraków | strażnik | inspektor |
Łódź | |||
Konstantynów Łódzki | Pabianice | Kluczbork |
Copyright © www.dystynkcje.pl