DYSTYNKCJE

Polskich Służb Mundurowych

Dystynkcje

Straż Miejska i Gminna

Kontakt i historia strony

Szukaj na stronie

Straż Miejska i Gminna

dystynkcje

Początek lat dziewięćdziesiątych - okres sprzed wprowadzenia Ustawy regulującej dystynkcje Straży Miejskich i Gminnych na poziomie ogólnopolskim.

Na początku lat dziewięćdziesiątych dystynkcje straży miejskich i gminnych wprowadzane były na podstawie lokalnych zarządzeń. Każda gmina czy miasto, miała odrębne projekty i własny charakter oznak. Dystynkcje z tego okresu można podzielić pod względem graficznym na cztery kategorie:

typu amerykańskiego - w formie szewronów,

typu polskiego na naramiennikach - w formie gwiazdek i belek,

typu polskiego na patkach kołnierzowych - wzorowanych na oznakach zaproponowanych przez MSW w 1990 r.,

typy pozostałe - odmienne od powyższych.

Wydaje się, że spośród wszystkich, na szczególne wyróżnienie zasługują projekty dystynkcji warszawskich i krakowskich.

Projekt krakowski wykorzystuje motyw nierównoramiennych gwiazdek-listków zastosowanych również w stopniach policyjnych okresu przejściowego w roku 1990. Główną różnicą było to, że gwiazdki policji były białe, natomiast straży krakowskiej żółte. Dystynkcje Straży Krakowskiej przedstawione są na tej stronie w części określonej jako "typy pozostałe".

Projekt warszawski, oparty na czteroramiennych gwiazdkach, po ich odwróceniu o 45^o, stał się prawdopodobnie podstawą do opracowania wzorów ogólnopolskich. Warszawa w latach 1990-2002 była związkiem gmin zwanych dzielnicami. W okresie tym związek stanowiło od 7 do 11 gmin. Dystynkcje Straży Gmin Warszawskich przedstawione są poniżej w części określonej jako "typu polskiego na naramiennikach" oraz na osobnych stronach dotyczących Zarządzeń Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z lat 1991 - 1993.

Informacje na temat zamieszczonych na tej stronie dystynkcji, ich wyglądu oraz odpowiadających im stopni pochodzą głównie z relacji osób pamiętających ten okres oraz posiadanych przez nich eksponatów. Dopuszczam, w związku z tym, możliwość błędów w przypisaniu dystynkcji do konkretnych miast i gmin oraz stopni i stanowisk. Część dystynkcji narysowałem na podstawie zdjęć znalezionych na stronach www poszczególnych straży, a część na podstawie konkretnych przepisów, które udało mi się zdobyć. Te fragmenty są znacznie bardziej pewne.

Dla zobrazowania potencjalnej różnorodności oznak Straży z tego okresu oraz trudności w dotarciu do właściwych materiałów źródłowych, chciałbym przytoczyć przeczytane gdzieś spostrzeżenie, że w roku 1994 w Polsce było około 400 oddziałów Straży. Biorąc pod uwagę liczbę strażników w całej Polsce oraz liczbę jednostek Straży Miejskich, każda jednostka zatrudniała średnio około 15 funkcjonariuszy. Jeżeli z ogólnej liczby wykluczymy kilka największych miast, to w pozostałych jednostkach otrzymamy średnio mniej niż 10 strażników. Oznacza to, że dystynkcje wprowadzane lokalnie wykonywane były w bardzo małej liczbie. Niektóre wzory mogły nie przetrwać ani w postaci fizycznych oznak, ani w pamięci osób je noszących.

Dystynkcje typu amerykańskiego

Dystynkcje określone tutaj jako "typu amerykańskiego" składają się z szewronów (krokiewek) w kształcie litery V, uzupełnionych czasami łukami i gwiazdkami.

Nawiązują one w kształcie do podoficerskich dystynkcji wojsk amerykańskich.

Oznaczenia te umieszczane były głownie na rękawach, a czasami na naramiennikach.

Czarna Białostocka

Kościerzyna

Rumia

Gdynia

Poznań

Konin

Oława

Opalenica

Jarosław

Drawsko Pomorskie

Bydgoszcz

Dystynkcje typu polskiego na naramiennikach

Projekty dystynkcji zaklasyfikowane do tego typu składają się głównie z pięcioramiennych gwiazdek i belek umieszczonych na naramiennikach. Widać wśród nich próby stworzenia oryginalnych projektów poprzez odwrócenie gwiazdek, nietypowego ich rozmieszczenia, wykorzystania tylko jednej belki lub połączenia gwiazdek z większą liczbą krokiewek.

W dystynkcjach tych znajdziemy także gwiazdki czteroramienne, wykorzystywane w służbach o charakterze niemilitarnym. Gwiazdki te po obróceniu o 45^o przeszły w roku 1996 do dystynkcji ogólnopolskich.

Naramienniki Straży Gdańskiej (brak całkowitej pewności co do ich pochodzenia) kształtem nawiązują do naramienników Marynarki Wojennej i Handlowej.

Gdańsk?

starszy inspektor

kierownik

Nowy Dwór
Mazowiecki

Kielce

Inne

prawdopodobnie
gminy warszawskie
lub okoliczne

Gliwice

Warszawa
Białołęka

komendant

Opole

Warszawa
Praga Północ

młodszy strażnik

strażnik

starszy strażnik

inspektor

Dystynkcje typu polskiego na patkach kołnierzowych

Patki kołnierzowe, zgrupowane w tej części, wykorzystują motywy gwiazdek oraz belek. Nawiązują swym kształtem do dystynkcji OSP, Służby Leśnej lub korpusówek Policji.
Pięciokątne patki są wariacjami kolorystycznymi patek opisanych w przykładowym statucie Straży Miejskich zaproponowanym przez MSW w 1990 roku.

Sokołów Podlaski